Ciąża jest szczególnym okresem w życiu każdej kobiety, do którego powinna się solidnie przygotować. Wiele pań nie planuje zajścia w ciążę, ale kiedy okazuje się, że jednak oczekują dziecka, muszą całkowicie zmienić swój dotychczas prowadzony tryb życia i w pierwszej kolejności zadbać o zdrowie swoje i nienarodzonego dziecka. Ważne jest, aby ciężarna od chwili, kiedy dowie się, że jest w ciąży, pozostawała pod stałą opieką ginekologa-położnika, który poprowadzi ciążę. To w jego gestii jest zlecenie niezbędnych badań, ale ciężarna sama może też na własną rękę zadecydować o wykonaniu niektórych z nich, m.in. badań prenatalnych, które nie są zlecane każdej pacjentce w standardowym pakiecie medycznym. Jakie badania są absolutnie niezbędne w trakcie ciąży?
Opieka lekarska nad ciężarną
W Polsce obowiązuje kalendarz badań dla kobiet w fizjologicznej (naturalnej) ciąży, opracowany przez Ministra Zdrowia. Znajduje się on w rozporządzeniu z dnia 23 września 2010 roku w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem. Zgodnie z kalendarzem badań, lekarz lub położna prowadząca ciążę powinna zlecić wykonanie wielu czynności profilaktycznych, w tym badań.
USG co najmniej 3 razy
Podstawowym badaniem wykonywanym ciężarnym jest badanie USG, czyli badanie ultrasonograficzne brzucha. Pierwsze USG lekarz wykonuje pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży. Zdarza się, że już w 6-8 tygodniu pacjentka ma USG dopochwowe, w celu potwierdzenia ciąży i kontroli rozwoju zapłodnionego pęcherzyka. Na tym etapie USG pozwala jedynie rozpoznać, czy zarodek zagnieździł się w odpowiednim miejscu w ściance macicy. Drugie USG, tzw. połówkowe, jest przeprowadzane pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży, kolejne badanie robione jest pomiędzy 27. a 32. tygodniem ciąży. Po 38. tygodniu ciąży, kiedy dziecko jest już donoszone, lekarz przeprowadza USG, na którym sprawdza położenie dziecka. Wraz z USG lekarz przeprowadza również KTG, czyli badanie tętna płodu.
Badania laboratoryjne
Przyszła matka w trakcie ciąży wykonuje szereg badań laboratoryjnych z krwi i z moczu. Około 10-tego tygodnia ciąży powinna mieć zlecone:
- badanie grupy krwi i współczynnika RH,
- badanie przeciwciał odpornościowych,
- morfologię krwi,
- badanie ogólne moczu,
- badanie w kierunku toksoplazmozy i różyczki,
- badanie stężenia glukozy,
- badanie na HIV i HCV,
- badanie w kierunku kiły.
Następnie pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży wykonywane jest badanie ogólne moczu, które powtarzane jest również na kolejnych etapach ciąży. Pomiędzy 15. a 20. tygodniem ciąży powtarzana jest morfologia krwi. W granicach 24-28 tygodnia ciąży zlecone powinno być badanie stężenia glukozy we krwi. Pomiędzy 27. a 32. tygodniem ciąży zlecane są badania krwi i moczu, przeciwciała odpornościowe i cytologia.
Na etapie 33-37 tygodnia ciąży lekarz zleca kolejny pakiet badań laboratoryjnych:
- morfologię krwi,
- badanie moczu,
- badanie antygenów Hbs,
- badanie w kierunku HIV.
Badania profilaktyczne
Na każdej wizycie w gabinecie ginekologicznym ciężarna powinna mieć wykonane badanie ginekologiczne, badanie piersi, pomiar ciśnienia tętniczego oraz określenie przyrostu masy ciała. Często ginekolog położnik przy badaniu ginekologicznym pobiera próbkę do badania cytologicznego i oceny czystości pochwy. W zasadzie na każdej wizycie położna lub lekarz powinni zmierzyć pacjentce ciśnienie, zważyć ją i wykonać badanie ginekologiczne i ogólne. Od 21. tygodnia ciąży u ciężarnej ocenia się podczas rutynowej wizyty czynności serca płodu.
Kiedy ciężarna przekroczy 33 tydzień ciąży, na wizycie u swojego lekarza będzie miała wykonane badanie położnicze, ocenę czynności serca płodu, ocenę wymiarów miednicy, ocenę aktywności płodu oraz badanie piersi. Powtarzane są one w 38-40 tygodniu ciąży.