Organizm kobiety ciężarnej musi walczyć z dużym obciążeniem, zwłaszcza w ostatnim etapie ciąży, kiedy dziecko jest już duże, podobnie jak macica. Niemniej, omdlenia i utrata przytomności u ciężarnej najczęściej zdarzają się jednak w I połowie ciąży, a ich przyczyn należy upatrywać w zachwianiu gospodarki hormonalnej. Zawroty głowy są normalnym objawem ciążowym, jeśli jednak towarzyszą im omdlenia, mogą być bardzo niebezpieczne dla zdrowia matki i dziecka.
Przyczyny omdleń
Omdlenia w ciąży pojawiają się w wyniku zmian zachodzących w organizmie kobiety. Przede wszystkim rośnie ilość krwi w ciele ciężarnej – nawet o 45 proc., serce rośnie i pompuje większą ilość krwi, przez co jest obciążone. Układ sercowo-naczyniowy ulega poważnym zmianom, ale w prawidłowo przebiegającej ciąży ciśnienie krwi zmniejsza się stopniowo, osiągając minimum w połowie ciąży. Później rośnie, aby w końcu wrócić do pierwotnego poziomu. Jeśli ani z dzieckiem, ani z matką nie dzieje się nic niepokojącego, niskie ciśnienie prowadzić może co najwyżej do zawrotów głowy. Omdlenia są incydentalne, jeśli w ogóle się pojawiają, bowiem układ sercowo-naczyniowy, podobnie jak układ nerwowy, sprawnie dostosowują się do zachodzących w ciele kobiety zmian.
Banalną przyczyną częstych zawrotów głowy, prowadzących nawet do omdleń jest zbyt szybka pionizacja – po nocnym lub dziennym wypoczynku. Nie można zrywać się z łóżka, gdyż rosnąca w II i III trymestrze ciąży macica powoduje zmniejszenie dynamiki krążenia w nogach. Leżenie na plecach potęguje takie objawy, dlatego ciężarne powinny układać się na boku.
Podczas wstawania przy długotrwałym siedzeniu również może dojść do omdlenia. W tym przypadku krew gromadzi się w stopach i dolnej części nóg, przez co ciało ciężarnej nie jest w stanie w krótkim czasie dostosować się do zmiany pozycji ciała. Do serca dociera wówczas zbyt mała ilość krwi, a ciśnienie spada, przez co łatwo może dojść do omdlenia. Przed wstaniem z krzesła czy fotela trzeba poruszać nogami, aby poprawić krążenie. Wstawajmy niezmiennie powoli.
Kobieta w ciąży miewa stany lękowe związane z czekającym ją porodem i opieką nad dzieckiem. Z tego powodu także może miewać omdlenia. Podobnie jest w przypadku, gdy kobieta w ciąży pozostaje aktywna fizycznie i wykonuje nadmierny wysiłek. Aby pozbyć się w takiej sytuacji mdłości należy więcej wypoczywać i oszczędzać się.
Kolejną z możliwych przyczyn omdleń jest anemia, czyli niedobór czerwonych krwinek w organizmie. W takiej sytuacji krew nie jest w stanie dostarczyć do mózgu i pozostałych narządów wystarczającej ilości tlenu. Dochodzi do niedotlenienia, co przejawia się zawrotami głowy i chwilową utratą świadomości. Z podobnym przypadkiem będziemy mieli do czynienia przy przegrzaniu organizmu. Ciężarne nie powinny więc przebywać w saunie czy brać gorących kąpieli.
Także odwodnienie lub niedożywienie organizmu może skutkować omdleniami. W I trymestrze ciąży charakterystycznym objawem są nudności i wymioty. Jeśli nasilają się one, do organizmu może nie być dostarczana wystarczająca ilość składników odżywczych oraz elektrolitów.
Jeśli omdlenia są częste, powinny być niepokojące dla przyszłej matki i niewątpliwie wymagają podjęcia interwencji lekarskiej. W żadnym przypadku nie można ich lekceważyć. Należy dociec, z jakiej przyczyny się pojawiają i im przeciwdziałać.
Jak radzić sobie ze słabością?
Zawroty głowy, omdlenia i chwilowe utraty świadomości mogą spotkać ciężarną w każdej sytuacji, ale najczęściej dochodzi do nich w zatłoczonych miejscach, w których kobieta musi stać – w kościele, w kolejce w sklepie, w tramwaju czy innych środkach transportu. Jeśli tylko poczujemy, że jest nam słabo, przed oczami zaczną pojawiać się mroczki, a w głowie będziemy słyszały szum, powinnyśmy jak najszybciej znaleźć miejsce, w którym możemy usiąść lub położyć się. W przeciwnym wypadku mięśnie nóg nie utrzymają naszego ciężaru ciała i niechybnie osuniemy się na ziemię. Możemy upaść i dotkliwie się zranić.
W trudnej sytuacji warto usiąść i włożyć głowę pomiędzy kolana. To pozwoli na odzyskanie świadomości i powrót odpowiedniego ciśnienia krwi. Pozycja ta może nie być zbyt wygodna dla ciężarnej, ale rzeczywiście pomaga i jest najprostszym „lekarstwem” na omdlenia. Jeśli do omdlenia dojdzie w domu, natychmiast połóżmy się na lewym boku, aby ułatwić przepływ krwi do serca i mózgu. Przy częstych omdleniach zaleca się wypoczywanie i spanie właśnie w takiej pozycji.
Każde omdlenia powinny być konsultowane z lekarzem. Jeśli pojawiają się one w związku z wysiłkiem, zbyt ciepłymi kąpielami, za szybkim wstawaniem lub z głodu, szybko można im zaradzić i są uznawane za zwyczajną, ciążową dolegliwość. Gdy zaczynają się powtarzać często, kobieta odczuwa uporczywe zawroty głowy, powinna skontaktować się z lekarzem prowadzącym, tym bardziej, jeśli omdleniom towarzyszy silny, migrenowy ból głowy, drętwienie, krwawienie z dróg rodnych czy zaburzenia widzenia i mowy. Może się okazać, że zawroty głowy i omdlenia są sygnałem poważnego problemu, stanowiącego zagrożenie dla ciężarnej i jej nienarodzonego dziecka.