Ciąża jest szczególnym okresem w życiu każdej kobiety i nikt tego nie podważa. Poród jest zwieńczeniem 9-miesięcznych trudów, a kobieta staje się w jednej chwili matką. Ma dziecko, które wymaga jej opieki i troskliwości, odwdzięczając się w zamian bezwarunkową i bezgraniczną miłością. Po ciąży ciało kobiety może zostać „naznaczone” pręgami po rozstępach, cellulitem, a nogi mogą pokryć się drobnymi pajączkami i żylakami. Te ostatnie są jedną z najpoważniejszych dolegliwości ciążowych i po ciążowych. Dlaczego ciąża sprzyja powstawaniu żylaków i jak im przeciwdziałać, aby nogi ciężarnej i później także młodej matki, były piękne?

Czym są żylaki?

Objawiają się występowaniem czerwonych, różowych lub sinych zgrubień najczęściej na nogach. Są to powrózkowate zgrubienia, które powstają wzdłuż linii żył – pod kolanami, po wewnętrznej stronie ud, na łydkach itd. Początkowo nie są dokuczliwe, ale z czasem zaczynają swędzić, a nawet boleć. Nie jest to wyłącznie problem natury estetycznej, bowiem nieleczone, rozwijające się żylaki mogą doprowadzić do zakrzepicy żył, zagrażającej zdrowiu i życiu pacjentki.

Żylaki nie są incydentalnie występującym objawem niepożądanym w trakcie ciąży. Dotyczą około 40 proc. wszystkich ciężarnych. Najczęściej powstają u tych kobiet, które już przed ciążą miały problemy z żyłami. Jeśli pod skórą na nogach widoczne były rozszerzone nadmiernie naczynia krwionośne, więcej niż prawdopodobne jest to, że w czasie ciąży zmiany się pogłębią i rozprzestrzenią. Spowodowane jest to zwiększoną ilością i ciśnieniem krwi, jakie towarzyszą ciąży. Żyły rozszerzają się, a krew mająca trudności z dotarciem do serca zaczyna w nich zalegać. W normalnych warunkach żyły odpowiadają za transport krwi w kierunku serca. Naczynia krwionośne znajdujące się w kończynach dolnych muszą przepchnąć krew w kierunku górnym, sprzecznie z siłą grawitacji. Aby nie wystąpił efekt cofania się krwi w żyłach, znajdują się w nich zastawki . Jeśli zamykają się prawidłowo, krew jest transportowana w trybie niezakłóconym. W przeciwnym przypadku spływa do splotów żył – zarówno w nogach, jak i w odbycie czy sromie, tworząc rozdęcia – zaczątki żylaków. Ich powstawaniu sprzyja zwiększona ilość krwi w ciele kobiety – nawet o 50 proc., oraz progesteron, który w czasie ciąży jest hormonem wydzielanym w dużych ilościach w organizmie ciężarnej. Progesteron wpływa na rozluźnienie mięśni ścian naczyń krwionośnych przez co stają się one jeszcze bardziej podatne na rozszerzanie.

Negatywnie na kondycję żył w kończynach dolnych u kobiet w ciąży wpływa powiększająca się macica. Pod koniec III trymestru ciąży zaczyna ona przyciskać żyłę główną dolną do kręgosłupa i mięśni lędźwiowych, przez co uniemożliwia swobodny powrót krwi do serca. Ciśnienie w żyłach w obrębie nóg radykalnie się zwiększa, zwłaszcza jeśli kobieta leży. To sprzyja powstawaniu żylaków.

Pierwsze objawy

Pierwszym objawem żylaków jest występowanie pajączków na nogach, czyli czerwonych lub purpurowych plam o siatkowej strukturze. Z czasem zmieniają się one w sine, zgrubione wypukłości, wyraźnie widoczne i wyczuwalne tuż pod powierzchnią skóry. Mogą wywoływać dolegliwości bólowe, uczucie „ciężkich nóg”, skurcze łydek, drętwienie i mrowienie czy opuchliznę. Niekiedy skóra zaczyna swędzić i staje się nadwrażliwa.

Grupa ryzyka

Niemalże połowa ciężarnych narażona jest na powstanie żylaków w okresie ciąży. Nie znikną one niestety po porodzie. Najczęściej do zmian w żyłach kończyn dolnych dochodzi u kobiet, które mają predyspozycje genetyczne do ich powstawania. Jeśli rodzice, a zwłaszcza matka ciężarnej mają żylaki, ona również prawdopodobnie będzie musiała walczyć z takimi zmianami.

Żylaki pojawiają się znacznie częściej w kolejnych ciążach, u kobiet z nadwagą lub u tych, które znacznie przytyją w czasie ciąży. Czynnikiem sprzyjającym powstawaniu żylaków na nogach jest bierny tryb życia, czy spędzanie dużej ilości czasu w pozycji pionowej, stojącej lub siedzącej.

Jak zapobiegać żylakom?

Żyły będą w dobrej kondycji, jeśli kobieta w ciąży w najwyższej mierze zadba o siebie. Przede wszystkim powinna prowadzić racjonalną dietę, która nie dopuści do nadwagi ciążowej. Lekarze ginekolodzy mówią, że optymalnie byłoby, gdyby ciężarna przytyła w ciągu 9 miesięcy ciąży jedynie 10-12 kilogramów.

Traktujmy ciążę, jako odmienny, ale nie chorobowy stan. Wielokrotnie słyszy się zdanie, że ciąża to nie choroba. Jeśli nie istnieją medyczne przeciwwskazania, np. ciąża jest zagrożona, ciężarna powinna uprawiać gimnastykę, spacerować lub pływać. Dzięki temu uniknie kłopotów z krążeniem krwi w nogach. Ruch to zdrowie, a dodatkowo pozwoli na polepszenie samopoczucia na każdym etapie ciąży. Aktywność fizyczna pozwoli kontrolować wagę w ciąży i nie dopuści do nadmiernego przytycia. To także odciąży naczynia krwionośne w nogach.

Profilaktyka ciążowych żylaków polega na zapewnianiu sobie wypoczynku – nie można cały dzień spędzać w jednej pozycji – stojąc lub siedząc. Trzeba ją zmieniać co pół godziny, a wieczorem położyć się z nogami powyżej głowy – np. spoczywającymi na wysokiej poduszce. Jeśli nogi zaczynają puchnąć i boleć, warto poprosić męża lub partnera o masaż stóp i łydek. Ciężarna nie powinna dodatkowo obciążać żył i własnego ciała dźwiganiem nadmiernych ciężarów. Lepiej więc duże zakupy pozostawić do wniesienia do domu innej osobie.

Na powstawanie żylaków wpływa także wysoka temperatura – ciężarne generalnie nie powinny brać gorących kąpieli, przebywać w saunie czy w solarium. Dodatkowo przyczynia się to do gwałtownego rozszerzania żył. W ciąży powinnyśmy wykluczyć noszenie butów w szpic i na wysokim obcasie oraz zakładanie uciskających ubrań i bielizny.

Jeśli kobieta znajduje się w grupie ryzyka powstawania żylaków na nogach powinna zainteresować się możliwością zakupu specjalnych pończoch, skarpet czy rajstop przeciwżylakowych, które im zapobiegają i łagodzą ból. Najlepiej rajstopy przeciwżylakowe kupować po konsultacji z lekarzem ginekologiem lub specjalistą od leczenia schorzeń naczyń krwionośnych. Rajstopy muszą wywierać odpowiedni ucisk na żyły – optymalny dla danej pacjentki, dlatego robione są na miarę. Kosztują od 150 zł wzwyż, ale dla urody i własnego bezpieczeństwa warto się w nie zaopatrzyć.